Stop Przemocy

Rola motywacji w leczeniu uzależnień

Motywacja to stan gotowości do podjęcia określonego działania.

Związane z nią procesy motywacyjne ukierunkowują nasze zachowanie na osiągnięcie określonych i zamierzonych wyników (celów). Celem może być chęć zmiany warunków zewnętrznych, jak i zmiana we własnej osobie, bądź zmiana własnej sytuacji. Istnieją różne rodzaje motywacji. Jedną z najważniejszych klasyfikacji jest podział na motywację wewnętrzną i zewnętrzną.

Motywacja wewnętrzna,

w kontekście psychoterapii, to taka sytuacja, gdy dana osoba chce podjąć terapię „sama dla siebie”. Chce coś zmienić w swoim życiu, myśleniu, działaniu. Angażuje się w działanie ze świadomością braku bezpośredniej gratyfikacji zewnętrznej. Taki rodzaj motywacji często rozumiany jest jako automotywacja, czyli motywowanie samego siebie i jest najbardziej pożądany w psychoterapii, gdyż dający najlepsze rokowania w leczeniu.

Motywacja zewnętrzna,

o niej natomiast mówimy, gdy ktoś podejmuje się psychoterapii w celu osiągnięcia nagrody lub uniknięcia kary, czyli dla „zewnętrznych korzyści”, np. gdy ktoś chce ratować swój związek, lub nie chce stracić pracy, z nakazu sądowego lub żeby odzyskać prawo jazdy. Nie oznacza to jednak, że taka motywacja jest niepożądana. Jeżeli tylko poparta jest jakimikolwiek wewnętrznymi przesłankami, także może być silnym czynnikiem wspierającym zmianę. W przypadku osoby uzależnionej od alkoholu jednym z najtrudniejszych zadań jest zmotywowanie jej do podjęcia leczenia. Zaprzeczanie istnieniu problemu wynika z samych mechanizmów choroby, jaką jest uzależnienie od alkoholu (tzw. alkoholizm). Skuteczne motywowanie jest często procesem trudnym i rozciągniętym w czasie. Okolicznością przyspieszającą podjęcie decyzji o leczeniu jest zwinięcie parasola ochronnego nad alkoholikiem, czyli pozwolenie mu na to, aby zaczął ponosić i odczuwać konsekwencje swojego picia. Problemy w obszarze zawodowym czy utrata zdrowia często są silnymi motywatorami do podjęcia terapii.

Na czym polegają najważniejsze różnice między motywacją wewnętrzną i zewnętrzną?

Motywacja wewnętrzna oznacza, że ktoś podejmuje jakieś działanie „dla siebie”. Bez presji z zewnątrz. Taki rodzaj motywacji jest oczywiście najbardziej pożądany w terapii, gdyż daje najlepsze rokowania w leczeniu. Jednak, prawdę mówiąc, takie przypadki w terapii uzależnień spotyka się rzadko. Mało która osoba uzależniona sama z siebie wpada na pomysł podjęcia terapii. Zwykle do leczenia nakłaniają ją różne niewygody i konsekwencje związane z piciem i zażywaniem. To mogą być straty zdrowotne, straty finansowe, utrata ważnych relacji, mieszkania, a także szacunku do siebie i systemu wartości, czyli straty moralne. Motywatorem zewnętrznym może być także wyrok sądu kierujący na leczenie czy groźba pozbawienia praw rodzicielskim uzależnionego rodzica. Z tego punktu widzenia każda motywacja jest dobra, tak wewnętrzna, jak i zewnętrzna, o ile tylko skłania do podjęcia realnych, a nie tylko deklarowanych zmian. Zresztą na różnych etapach choroby, a także na różnych etapach leczenia, ta motywacja uzależnionej osoby do wprowadzania zmian jest różna.

Motywacja do zmiany to pragnienie rozwoju

Oprócz autonomii, kolejnym ważnym czynnikiem wewnętrznej motywacji jest pragnienie nieustannego rozwoju, w czymś co jest dla nas ważne. Jakich uczuć doświadczamy, kiedy stajemy się coraz lepsi, w czymś, na czym nam zależy? Na pewno przyjemnych. Radości, dumy, szczęścia, poczucia mocy. Kiedy człowiek czuje, że robi coś, co jest bliskie jego sercu, istnieje ogromna szansa, że będzie mu stale zależeć na tym, aby rozwijać swoje umiejętności. I wreszcie poczucie sensu, tego co robię. Wielu ludzi znajduje motywację do działania, kiedy odkrywają, że to co robią jest ważne nie tylko dla nich samych, ale także dla innych. Chyba każdy z nas spotkał w swoim życiu ludzi, którzy poświęcali swój czas i energię na sprawy i rzeczy, które im osobiście nie przynosiły wymiernych korzyści, za to doskonale służyły innym. Psychologowie, terapeuci uzależnień, trenerzy, naukowcy zajmujący się motywację, często mają tendencję do podkreślania znaczenia wewnętrznej motywacji i traktowania nieco po macoszemu motywacji zewnętrznej.

Dlaczego motywacja w terapii uzależnień jest tak istotna?

Motywacja pacjenta do leczenia stanowi jeden z najważniejszych czynników odpowiedzialnych za powodzenie terapii. Niezależnie od tego, czy mówimy o uzależnieniu od alkoholu, czy innych substancji psychoaktywnych, czy pacjent zgłasza się na terapię z innym problemem. Już na samym początku terapii rozmowa o motywacji jest niezbędna. Warto uważnie zbadać, jakie jest źródło motywacji do leczenia. Jeśli jest ona niejasna, słabo sprecyzowana albo zewnętrzna, to właśnie wokół tego problemu warto się skupić podczas początkowej pracy z pacjentem. Celem jest wtedy zmiana, doprecyzowanie bądź wzmocnienie motywacji, aby móc przejść w ogóle do kolejnych etapów pracy terapeutycznej. Motywację można nazwać fundamentem, na którym buduje się coś nowego: nowy styl życia, nowe podejście do używek, nowy sposób wyrażania emocji czy do budowania relacji, a wreszcie – nowe podejście do samego siebie.

GKRPA

Źródło:

Motywacja do ograniczenia/zaprzestania picia alkoholu | Specjalistyczny ośrodek terapii osób nadużywających alkoholu i uzależnionych oraz ich bliskich. (ograniczpicie.pl)

Motywacja do terapii uzależnień | Ośrodek terapii uzależnień: Alma Libre Warszawa

Mit motywacji wewnętrznej - czyli czy każda motywacja do terapii jest dobra? - STOPuzależnieniom.pl (stopuzaleznieniom.pl)